Showing posts with label Kostan Zaryan. Show all posts
Showing posts with label Kostan Zaryan. Show all posts

Saturday, February 08, 2014

Four Armenian poems set to music by Ottorino Respighi

Gosdan Zarian or Kostan Zaryan (1885-1969) studied grabar (classical) and ashkharhapar (vernacular) Armenian with the Mekhitarists on the island of San Lazzaro degli Armeni in Venice (1910-1913), where he also published Three Songs (1916), a book of poems in Italian (originally written in French), one of which, titled La Primavera (Spring), was set to music by Ottorino Respighi and first performed in 1923.

The full song cycle is: Quattro Liriche Su Poesie Popolari Armene by Ottorino Respighi

I. No Non E Morto Il Figlio Tuo
II. La Mamma E Come Il Pane Caldo
III. Io Sono La Madre
IV. Mattino Di Luce Sole Di Giustizia

As per the link:
http://www.naxosdirect.com/title/8.223595

There is no precise record of Respighi's contacts with Zarian and his interest in Armenian poetry might already have been aroused during the periods he spent in Russia in 1900-1901 and 1902. In a letter of February 1917 he mentions his intention of setting Zarian's poem Voci di Chiesa (Church Voices). After abandoning this project, it appears that in July 1918 he had started working on La Primavera (Spring), a poem from a cycle by Zarian, the first part of which has the title Sirvard, figlia della terra (Sirvard, daughter of the earth). Sketches of a further cantata, Inverno (Winter), have come to light and it seems that two symphonic poems without vocal parts, Estate (Summer) and Autunno (Autumn), were also planned. Poema autunnale for violin and orchestra (1925) may have belonged to this unfinished "Spring" cycle.


«Ձայներ եկեղեցում»էն
(Բ. մաս «Երեք երգեր ասելու համար վիշտը երկրի եւ վիշտը երկնքի», Վիեննա, 1931)

Io Sono La Madre

Ես եմ Մայրը...
Ընդ մի՛շտ, ընդ միշտ մեկնեցաւ
զաւակ իմ որ խաչուեցաւ։
Ես եմ Մայրը...Աչքերս յառած
դէպի ճամբան երկայնատարած
ուրկից անցաւ իմ Աստուած։
Սիրտ եմ ես, լալիւն եմ ցաւ,
ողբը նրա որ մեռաւ։
Ես եմ Մայրը - Մարիամը -
վշտի ժամը
որ զարնում է հեռուներէն
ձեռքը հրազէն
զաւկիս, զաւկիս, որ մեռաւ,
որ խաչուեցաւ։
Ե՛ս եմ Մայրը։

ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐԵԱՆ

Saturday, June 08, 2013

ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐԵԱՆ: ԵՐԳՍ

Ուզում եմ լինի իմ երգս խոնարհ,

ինչպէս կտոր հաց սեղանի վերայ
աշխատաւորի,
ինչպէս համեստ հարս` ծաղկած նռենի`
որ գարնան տենդով վառում է աշխարհ
ու լուռ տառապում տարփատենչ սէրով,
գաղտնի վշտերով:

Ճառագայթի խաղ` արցունքի բոցում,
լուսնոյ արծաթում
ստուերների խորքին կամ ձայն հառաչող,
սազի ելեւէջ
մեղեդիի մէջ –
ուզում եմ լինի իմ երգս թեւող:

Ինչպէս լերան գիծ պարզ եւ հոյակապ,
ինչպէս աշնան ծառ մունջ եւ ոսկեթափ,
տխուր պանդուխտի ծանր ոտնաքայլ,
կոտրած հայլիի թառամած մի փայլ,
եւ ցորենների
լռիկ տատանում – ուզում եմ լինի:

Եւ թող պարզ սրտեր, այրուած խորհուրդի,
նոր հմայքներով,
կանթեղ լոյսերով
կամ վիրաւորուած սիրոյ սուր սուրէն
իմ երգս երգեն:

Այն հոգիները` որ իմանում են
որոճող եզի թաւիշ աչքերում
իմաստը խաղաղ եւ հասկանում են
հսկայ գաղտնիքը կանչող աստղերի –
պիտի հասկանան բամբռահար թեւիս
զարկը յանդգնող եւ իմ հոգիիս
որոնող թռիչքը սրտում խաւարի:

Ուզում եմ լինի իմ երգս խոնարհ
ինչպէս կտոր հաց սեղանի վերայ
աշխատաւորի,
ինչպէս դարձիդարձ բոլորուող աշխարհ
յաւերժ անծայրի ոսկեայ դաշտերում
կամ կոյր անդունդում –
ուզում եմ լինի իմ երգս խոնարհ:

«Օրերի պսակը»

Friday, December 09, 2011

Կոստան Զարեան։ Հիւրը

Մի յուզուիր եթէ կամաց
Մէկը դուռը բաց անի
Մտնի
Սենեակից ներս
Եւ գայ նստի
Հացիդ առջեւը կարծր։

Ուղղիր շուտ սփռրոցը
Եւ ժպտիր
Ամբողջ սիրտդ
Աչքերիդ մէջ առնելով

Եւ թող այն հրեշտակը
Բաժակը
Սանի շրթներին
Եւ գինին օրերիդ
Կում կում խմի
Մինչեւ տակը։


Մի յուզուիր եթէ կամաց
Մէկը դուռը բաց անի
Մտնի



Կոստան Զարեան, ԲԱՌԵՐԻ ՈՍԿԻՆ, Բանաստեղծութիւններ, ars poetica, Երեւան, 2009

Thursday, December 08, 2011

Կոստան Զարեան։ [Արշալոյսի շրթունքների թարմը քամին]

Արշալոյսի շրթունքների թարմը քամին
համբուրում է լագունայի ցուրտ ապակին։
Օդը վարդ է գորտի սրտից,
եւ ժամը լուռ՝

ափին կապւած խաղաղ նաւակ՝
Լուսնին նայող գորտի աչքով
յաւէրժի մէջ փոս է բանում
եւ իր սիրտը երկու ձեռքով օրօրում։

Սպասում եմ։ Ի՞նչ իմանամ՝
ծովում բուսնող ալիքների վերին յարկից
ի՞նչ տրտմութիւն պիտի ընկնի։
Նոր երկնքի փողոցներում թափառում է  հոգիս մենակ --

Հրեշտակ, հրեշտա՛կ,
մեր հարեւան մեռած տղան
Եկաւ հասա՞ւ,
թէ մոռացաւ իր հաւատքի տւած հասցէն,
թէ կէս ճամբին մնաց շւարած
եւ իր ձռքի պայուսակի մէջը ժողւած
տրտմութիւնը ընդմիշտ լքեց կայարանում
տարածութեան
ու յետ դարձաւ դէպի դագաղ։

Ի՞նչ իմանամ…

Վեն[ետիկ] 30-IX-30


Կոստան Զարեան, ԲԱՌԵՐԻ ՈՍԿԻՆ, Բանաստեղծութիւններ, ars poetica, Երեւան, 2009


The Fresh Wind of Dawn’s Lips
 
The fresh wind of dawn’s lips
kisses the casement’s cold pane.
The air is a rose of frog’s heart,  
and the hour -- a hushed,
becalmed boat moored to the shore --
digs with eyes of a moon-gazing frog
a pit in eternity and rocks its heart
with both its hands.

I hang around, not knowing
what sadness shall descend
from the top story of waves
swelling in the sea.
My soul wanders alone in the streets of New heaven--
Angel, angel,
did our neighbor’s dead boy
reach there safe and sound?
Or did he forget the address given by his faith?
Or got stuck half way adrift
and abandoned forever in the vastness
of the station the melancholy
collected in his handbag
and returned
to his casket…

How can one tell?

………………… Kostan Zaryan
Translated by Tatul Sonentz

Wednesday, December 07, 2011

Կոստան Զարեան։ Առաւօտ

Մերկ ոտքերիս տակ, առաւօտ
մարմարիոն է պաղ։
Թրթռուն մարմնիս մէջ
զովը ընկղմած
համբոյր է խաղաղ։

Ժա՜մ արեւաքաղ--
առաւօ՜տ…։


Կոստան Զարեան, ԲԱՌԵՐԻ ՈՍԿԻՆ, Բանաստեղծութիւններ, ars poetica, Երեւան, 2009

Morning 


Beneath my bare feet, first light
frigid marble.
Within my quivering body
a serene embrace
sinking in coolness.

Hour of sun-reaping --
morning…

Kostan Zaryan
Translated by Tatul Sonentz

Tuesday, December 06, 2011

Կոստան Զարեան։ Ժամերի Քայլը

Լերան ետեւ ծնծղաաները ԱՐՇԱԼՈՅՍԻ
լուսատափ ձայնեցին

                                             ու ԱՌԱՒՕՏ

եղաւ դաշտերում ոսկեալիք ցորենների
ուր լալազար ու մարեմխոտ
ճաճանչափունջ վառուեցին։

Բլուրից ի բլուր արփիաթոր ադամանդներ
եղան հեղուկ ապառաժներ

                                            ու ԿԷՍ ՕՐ

եղաւ աղուոր -
մարմանդ օդից բոյր ըմպող օր
եղաւ նոր
ու նստեցի           լուռ
լռութեան մէջ     հուր։

ԵՐԵԿՈՅԻ

                            պատմուճանի հետ թրթըռեց
սողսող այրւեց
դաշկը լուսեղ։ Յետոյ ձորը, յետոյ լեռը,
յետոյ նորից դաշտը լուսեղ,
ու անտառը հազարկանթեղ
սպասում է, սպասում -

ու՞մ -

մինչ ես լեռն եմ մագլցում։

Այնտեղ բարձրում, լերան գլխին
                                                      ԳԻՇԵՐԸ,
գլուխս դրած մի գիսաւոր աստղի սրտին
գիշե՛րը, լսում եմ գիշերը
եւ աստղերի դաշտում դալար
փնտռում ճամբան, ճամբան հիավառ
իմ նոր, ին վեհ աստուածութեան,
իմ լուսաստե՛ղծ լինելութեան։


Կոստան Զարեան, ԲԱՌԵՐԻ ՈՍԿԻՆ, Բանաստեղծութիւններ, ars poetica, Երեւան, 2009







Stride of the Hours

Behind the mountain, the cymbals of DAWN
intone in a shower of light
                                            and MORNING


comes to golden-waved fields of wheat,
where poppies and hemp burst
into a beaming blaze։


From hill to hill, sun-drenched rocks
turn to liquid diamond
                                            and MIDDAY
looks lovely --
imbibing aromas from mild air  
day becomes fair
and I sit down     mute
in a silence          of fire.


With the EVENING’s
                                            tunic ripples
slithers and burns
the bright meadow. Then the valley, then the mountain,
then again the bright meadow,
and the thousand-lanterned forest
waits and awaits --


whom?


While I climb the mountain.


There, in the hights, at the summit,
                                            at NIGHT,
My head resting on the heart of a comet,
the night, I heed the night,
and in the green field of stars
I seek the road, the marvelous road
of my new, majestic divinity,
my entity born of light.




Kostan Zaryan
Translated by Tatul Sonentz

ԳԻՐՔ ՄԸ ՀԵՂԻՆԱԿ ՄԸ Կոստան Զարեան ու «ԲԱՌԵՐԻ ՈՍԿԻՆ»

«Սարգիս Խաչենց» - Փրինթինֆո հրատարակչական ծրագիր, (Երեւան)
2009թ.

Saturday, August 08, 2009

Kostan Zaryan: I SAID TO MYSELF...

I said to myself: Sir, fold
Your sorrows, open the deep hidden shades of your grief
And wash the pale affliction of your hands.
In the night ghosts prowl
At your shoulders
And your eyes cage the darkness.

Someone came to the door
And said: I am the night,
Deep and silent,
I am submerged in your body, heaped up in your brain,
In your muscles, in your blood
As light of the light,
As the beginning of the beginning,
As that which never ends.

So - you remember Sir - I began to carve the darkness
And sparks fluttered their wings
And Vision walked and met me
On the pathway of the rising thought
Where self becomes
And grows in the arms of coming days.

Once more I had been.



* * *
We count the hours of passing life on our fingers
And then we discover a gate -
Hole in a wall - and visions
Submerged in the shivering steps of the night.

Oh, heart, be silent and wise.
The wingless adventure will rise
Upon the horizon
And a horseman with a light feather in his hat
Will approach and knock at the door
While the morning star will discover
Our becoming in the future.

Tomorrow is here, pressed in our hands
Of tenderness and anxiety,
Like a child whose early crying
Shakes the map of Morning and Noon
And beats your blood against your will
Against your heart
Neither silent nor wise.

I.
(March 1950)
Our body is the life
Through which all shapeless time
passes into eternity.

I say: Drink my blood.
There will arise from you
a deep, rosy morning
and horizon will shimmer upon the abyss.

I say: here are the visions
of my blind flesh,
and you do well to cast down your head
and look through the infinity of my eyes.

Let us be together. Heaven hangs its open sail
at our side,
and our hands feverishly search
the embrace of the earth
to the singleness of dune and desert.


II.
I am the arch under which flows
the growing tide of the days
to come.
Where, messenger, is your boat and your heart’s sail
upon
the infinity of stars?
Because our departure has been delayed
by the haze of dreams
don’t think the road is washed out
by images
and your steps will resound the eternity.

We have to close our eyes and be magnificently
blind
about things
that will extend themselves
into forms of man.
We have to close our eyes
and hark to the breaking of buds from dim trees
and the breaking of stars from the universe.

Oh, do understand:
Put your delicate hand
on my shoulder and side by side
let us be the growing tide
of the days to come.

III.
We went down together through the vineyards.
The paths were narrow
and the sea crashed about its blue
in utter silence.

Here and there we picked some flowers.
They were graceful and transitory
as your intelligent lips
and they commit your eyes to my sight.

This was peace.
Through the green, the pink, the red,
through the stumbling hills of our ascension
and the presence of the immensity of the sea
in our hearts.

Ah, feverishly we took in our hands
this breath of the earth,
this opening into Time and Space,
this resurrection of the shadows of the past
and this presence
of the blooming passion for the incipient love.


IV.
This evening, at the cemetery, near a new grave,
I went to visit the bellowing wind.
The iron crowns rustled like dry bones,
the sighs cracked their oscillating crosses,
and the dead, under the rain,
were these decomposing rainy nights.

I said to myself
that one must accept everything
of this October, steeped in the Lagoon,
that death in the gondola, a rythmic coffin,
will drown in the moonlight,
while a star falls into the pit of the well.

I said to myself,
"My soul, don’t lie! Bend to the immensity.
Since the All goes into the All -
since appearance is nothing, and the dream is cruel.
There above the narrow streets,
we will always find some mutilated statue
that gestures before the Unknown
with its broken arms.

Life, first of all, is Totality.
Love includes all death;
and the ram on the zodiac
awaits before eternity
the dusty passage of the worlds,
beaten by waves of ether.

And there, high up somewhere,
rustle immense crowns of iron
above the gravestones of whole universes,
buried in the wet Unknown;
and All goes into All.
Space coils itself wholly in me
and the wind touches my hair.


V.
There are days when the hiding presence
of a mood
is like a raft roving the seas of the heart.
It is cold. Weatherbeaten walls
surround us
and thoughts are vessels at the pier
waiting for the voyage.

But where can we go?
Who will lean and pour the wine and say:
Farewell, brother, go and remember?
The frothy mist is pressed against our eyes,
its absent,
fathomless stare
and nobody and nowhere is waiting for us.

It is cold. It is raining.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.



ԻՆՔՍ ԻՆՁ ԱՍԱՑԻ

Ինքս ինձ ասացի՝
պարոն, ծալի՛ր քո վշտերը, բա՛ց արա քո սգի խոր թաքնված ստվերները
— լվա՛ ձեռքերիդ դժգույն տրտմությունը:
Մթության մեջ ուրուներն են գաղտնի մոտենում
քո ուսերին,
— աչքերդ վանդակում են խավարը:

Ինչ-որ մեկը մոտեցավ դռանը
— ասաց՝ ես գիշերն եմ,
խորը — լուռ,
ես սուզված եմ քո մարմնի մեջ, թանձրացած քո ուղեղում,
քո մկանների մեջ, քո արյան մեջ,
որպես լույսի լույս,
որպես սկզբի սկիզբ,
որպես այն, որ երբեք չի վերջանում:

Այնպես որ (հիշո՞ւմ ես, պարո՛ն) ես սկսեցի կտրատել խավարը,
— կայծերը ցնցեցին իրենց թ—երը,
— Տեսիլքը քայլեց ու հանդիպեց ինձ
բարձրացող մտքի արահետին,
որտեղ իմ եսը դառնում
— աճում է եկող օրվա թ—երին:

Եվս մեկ անգամ ես եղա՛:


***

Մենք հաշվում ենք անցնող կյանքի ժամերը մատներով
— ապա հայտնաբերում դարպասը.
մի անցք պատի մեջ, — տեսիլքները
սուզված գիշերվա դողացող քայլերի մեջ:

Ա՛հ, սի՛րտ, լո՛ւռ եղիր — իմաստուն:
Անթ— արկածը կբարձրանա
հորիզոնի վրա,
— ձիավորը՝ գլխարկի վրա լուսե մի փետուր,
կմոտենա — կթակի դուռը,
մինչ լուսաստղը կհայտնաբերի
մեր կայացումն ապագայում:

Վաղն այստեղ է, մեր քնքշության — հուզմունքի
ձեռքերում սեղմված:
Մանկան պես, որի առաջին ճիչը
ցնցել է Առավոտվա — Կեսօրվա քարտեզը
— ծեծում է արյունդ՝ քո կամքին հակառակ,
ընդդեմ քո սրտի,
որը ո՛չ լուռ է, ո՛չ իմաստուն:


Ա.

(մարտ, 1950)

Մեր մարմինը կյանքն է,
որի միջով ողջ անձ— ժամանակը
անցնում է դեպի հավերժություն:

Ես ասում եմ՝ խմի՛ր արյունս:
Քեզնից կբարձրանա
մի խորունկ, վարդագույն առավոտ,
— հորիզոնը կառկայծի անդունդի վրա:

Ես ասում եմ՝ ահա՛ տեսիլքները
իմ կույր մարմնի,
— դու ջանա՛ հակել գլուխդ
— նայել իմ աչքերի անհունության միջով:

Եկ լինենք միասին: Երկինքը մեր կողքին պարզել է
իր բաց առագաստը,
— մեր ձեռքերը տենդորեն փնտրում են
հողի գրկախառնումը
ավազաբլրի — անապատի մենությանը:

Բ.

Ես մի կամար եմ, որի տակով
անցնում է գալիք օրերի աճող հոսքը:
Սուրհանդա՛կ, որտե՞ղ է քո նավը
— որտե՞ղ է քո սրտի առագաստը
աստղերի անհունության վրայով:
Քանի որ մեր մեկնումն ուշացավ
մշուշոտ երազների պատճառով,
մի՛ կարծիր, որ ճանապարհը լվացված է
պատկերներով
— որ քայլերդ կարձագանքեն հավերժությանը:

Մենք պետք է փակենք մեր աչքերը — լինենք հրաշալիորեն
կույր
այն բաների համար,
որոնք հասնում են
մարդու ձ—երին:
Մենք պետք է փակենք մեր աչքերը
— լսենք, թե ինչպես են պայթում գունատ ծառերի բողբոջները
— ինչպես են փշրվում աստղերը տիեզերքում:
Ահ, հասկացի՛ր,
դի՛ր քո նուրբ ձեռքն ուսիս — կողք-կողքի
թող մենք լինենք
գալիք օրերի աճող հոսքը:


Գ.

Մենք ներք— գնացինք խաղողի այգիների միջով:
Արահետները նեղ էին,
— ծովն աղմկում էր իր կապույտը
բացարձակ լռության մեջ:

Այստեղ-այնտեղ մենք ծաղիկներ հավաքեցինք:
Նրանք նազելի էին — անցողիկ՝
քո խելացի շուրթերի պես,
— նրանք քո աչքերը դարձնում էին դեպ իմ հայացքը:

Խաղաղությունն էր:
Կանաչի, վարդագույնի, կարմիրի միջով,
մեր վերելքի արգելող բլուրների
— մեր սրտում առկա ծովի անհուն
ներկայության միջով:

Ա՛հ, մենք մեր ձեռքերի մեջ առանք տենդագին
այս հողի շունչը,
այս բացումն առ Ժամանակ — Տարածություն,
անցյալի ստվերների այս հարությունը
— այս ներկայությունը ծաղկող կրքի՝
վասն բողբոջող սիրո:


Դ.

Այս երեկո, գերեզմանոցում, մի թարմ շիրիմի մոտ
գնացի այցի ոռնացող քամուն:
Երկաթե պսակները խշրտացին չոր ոսկորների պես,
հոգոցները բեկեցին իրենց ճոճվող խաչերը,
— մեռյալները, անձր—ի տակ,
մասնատում էին այս անձր—ոտ գիշերները:

Ես ասացի ինձ,
որ պետք է ընդունել ամեն ինչն
այս հոկտեմբերի, ներծծված Լագունայի մեջ,
որ մահը գոնդոլում՝ ռիթմիկ դագաղի մեջ
խեղդելու է լուսնալույսը,
մինչդեռ մի աստղ է ընկնում ջրհորի մեջ:

Ես ասացի ինձ.
«Հոգիս, մի՛ խաբիր: Խոնարհվի՛ր անհունությանը:
Քանզի Ամենայն ինչ գնում է առ Ամենայն,
քանզի տեսքը ոչինչ է, իսկ երազը՝ դաժան:
Այնտեղ՝ նեղ փողոցների վերեւում,
մենք միշտ կգտնենք մի ջարդոտված արձան,
որը շարժումներով խոսում է Անիմանալիի առջ—
իր ջարդված թեւերով:

Կյանքն, ամենից առաջ, Ամբողջություն է:
Կյանքը ներառում է ողջ մահը,
— կենդանակերպի Խոյը
սպասում է հավերժության առջ—
աշխարհների փոշոտ անցումներին՝
ծեծված եթերի ալիքներից:

Եվ այնտեղ, ինչ-որ բարձունքներում
երկաթե հսկայական պսակներ են՝
ողջ տիեզերքների շիրմաքարերի վրա,
թաղված խոնավ Անիմանալիի մեջ,
— Ամենայն ինչ գնում է առ Ամենայն:
Տիեզերքն ամբողջովին կծկվում է իմ մեջ,
— քամին դիպչում է մազերիս:


Ե

Կան օրեր, երբ տրամադրության
թաքնված ներկայությունը
նման է լաստի, որ նավարկում է սրտի ծովերում:
Ցուրտ է: Հողմածեծ բլուրները
շրջապատում են մեզ,
— մտքերը նման են նավերի՝ քարափում,
որ սպասում են ճանապարհվելուն:

Բայց ո՞ւր գնանք:
Ո՞վ կհակի, կլցնի գինին ու կասի.
«Գնաս բարով, եղբայր, գնա — հիշի՛ր»:
Փրփուրե մշուշը մեր աչքերի դեմ
սեղմել է իր բացակա,
անքնին հայացքը,
— ոչ ոք ու ոչ մի տեղ չի սպասում մեզ:

Ցուրտ է:
Անձր— է գալիս:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ

Friday, August 07, 2009

Kostan Zaryan: THE DYING FLOWER

The flower that is dying is traveller:
a traveller
from the gloomy garden of Time
to a dreaming legend of a world to be discovered.

The flower that is dying presses on its sick heart
the secret pain
the chanting agony of the autumn
and the cold, the shivering light from the tears of the stars.

You see: in its petals crouched death is faded.
The wine of life is spilt. Its chalice is drying;
the fire of perfumes is no more burning.
Its head bent -
like an adventure asking meaning from the abyss of the Unknown.

Let us delicately take the cup of its heart
not yet silenced
and let us drink the fever of its blood,
the last flame of its emotion,

the last light of its heaven.

And then definitive death will come.
The mysteries of the harmonies will bring
a yellow morning to the transmutation.

This planet will change its look in our minds forever.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ՄԵՌՆՈՂ ԾԱՂԻԿԸ

Ծաղիկը, որ մեռնում է, ճամփորդ է,
մի ճամփորդ
Ժամանակի մռայլ պարտեզից
դեպի աշխարհի երազող առասպելը,
դեպի երազող առասպելը մի աշխարհի,
որ պետք է հայտնագործվի:

Ծաղիկը, որ մեռնում է, սեղմում է իր հիվանդ սրտին
գաղտնի ցավը,
աշնան երգող հոգեվարքը
— սառը, դողդոջուն լույսը՝ աստղերի արցունքներից:

Գիտե՞ս, նրա թերթիկներում կծկված մահն է դժգունում:
Կյանքի գինին հոսել է: Գավաթը ցամաքում է,
անուշաբույրի կրակն այլ—ս չի վառվում:
Նրա գլուխը հակված է,
նման արկածի, որ իմաստն է հայցում Անհայտի անդունդից:

Եկ զգուշորեն վերցնենք նրա սրտի գավաթը,
որը չի լռել դեռ,
— թող խմենք նրա արյան տենդը՝
նրա զգացմունքի վերջին բոցը,
նրա դրախտի վերջին լույսը:

Եվ հետո վերջնական մահը կգա:
Ներդաշնակության խորհուրդները կբերեն
փոխարկման մի դեղին առավոտ:

Այս մոլորակը հավերժ կփոխի
իր հայացքը մեր մտքերում:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ

Tuesday, July 21, 2009

Kostan Zaryan: MORNING

The early morning light
Shattered the flower-pot.
Blood a perfume.

I throw my arm;
The branch pulls my hand
And the tree trembles.
That is because the clouds
Are running much too fast
And the arch upon the sky
Follows my looks
And pencils out my eyebrows.

I step barefoot upon the pure dawn-marble
And enter daylight, holding
White snow at every fingertip.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԱՌԱՎՈՏ

Վաղորդյան լույսը
ջարդեց ծաղկամանը:
Անուշահոտություն արյունահոսեց:

Ես պարզում եմ ձեռքս:
Ճյուղը քաշում է իմ ձեռքը,
— ծառը դողում:
Քանի որ ամպերը
շատ արագ են վազում,
— կամարը երկնքի վրա
հետ—ում է իմ հայացքներին
— գծագրում իմ հոնքերը:

Ես բոբիկ քայլում եմ մաքուր մարմարի վրայով
— մտնում ցերեկվա լույսի մեջ՝
ամեն մատիս ծայրին ճերմակ ձյուն բռնած:



Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ



Le pot de fleurs
Pulvérisé
Par la lumière de l’aurore
Le sang devenu parfum

J’élance un bras ;
La branche attire à elle mes mains
L’arbre frémit
C’est que les nuages courent
Beaucoup trop vite
Que l’arche du ciel
Suit mes yeux
Et souligne mes sourcils

Nu-pieds, j’avance sur le marbre
Parfait de l’aube
Et m’engage dans l’aurore
La neige vierge
Au bout des doigts

texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Monday, July 20, 2009

Kostan Zaryan: EXPECTATION

The sea heaps its waves under my footsteps
And the day
Anxiously hovers around expectation.
The wind blows;
Its thousand silver sickles mow the roaring
Of the land,
While sky is lightening.

Where is my steed, where is my steed?

O hungry heart, the
East is submerged in the darkness,
The West is torn
And listen, the shores resound to all
The crackling of vessels near the rocks.

Come wind, my winging horse
Let us careen upon the lands and seas
Of all the dreams we conquer
We are exiles,-
We know nothing and nothing
Acknowledges us, is our familiar.

The essential is the speed, the line
That circumscribes our Destiny,
The Vision digging its footsteps here
Among the images of fierce life,
The highest summits of the human soul.
The soul of planets we have surrendered up
To the Universe.

Say, are we not the Givers,
The unfortunate donors of everything
That makes life into life
And the stars shine here,
Upon Nothingness?

O heart of hunger, O heart of hunger...


* * *
The twisted hands of a fig tree
Fasten up the strips of the wind.
The old grey horse of this winter day
Knocks its hoofs
And the silence neighs.

What am I waiting for?

The night has been nailed upon my fingers.
A lonely voice
Digs its shaft upon the darkness
And I walk upon the edge of an abyss.

And then -
I know now what I am waiting for -
The dawn streams down
And I unlock and open up the street:

The sky falls softly like a fruit.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.



ԱԿՆԿԱԼԻՔ

Ծովն իր ալիքներն է ընծայում իմ ոտնահետքերին,
— օրը
հուզված ճախրում է ակնկալիքի շուրջը:
Քամին փչում է,
նրա հազարավոր արծաթե մանգաղները
հնձում են երկրի աղմուկը,
մինչ երկնքում կայծակ է խփում:

Որտե՞ղ է նժույգս, որտե՞ղ է նժույգս:

Ահ, քաղցած սիրտ,
ար—ելքը սուզված է խավարի մեջ,
ար—մուտքը կիսված է,
—, լսի՛ր, ծովափերն արձագանքում են
ժայռերի կողքի նավերի ճարճատելուն:

Արի, քամի՛, իմ թ—ածող նժո՛ւյգ,
թող օրորվենք մեր նվաճած բոլոր երազների
ցամաքի — ծովերի վրա,
մենք աքսորեալներ ենք,
մենք գիտենք, որ ոչինչ — ոչինչ,
ոչ մի ծանոթ բան,
չի ընդունում մեզ:

Էականն արագությունն է, այն գիծը,
որ սահմանների մեջ է դնում մեր Ճակատագիրը,
Տեսիլքը, որ իր հետքերն է փորում այստեղ
մոլեգին կյանքի պատկերների մեջ,
մարդկային հոգու բարձրագույն գագաթները,
մոլորակների հոգին, որ մենք հանձնել ենք
Տիեզերքին:

Ասա, մի՞թե մենք Տվողները չենք,
դժբախտ նվիրատուներն ամեն ինչի,
որը կյանքը դարձնում է կյանք,
իսկ աստղերը փայլում են այստեղ
Անգոյության վրա:

Ա՜հ, քաղցի սի՛րտ, ա՜հ, քաղցի սի՛րտ…


***

Թզենու ոլորված ձեռքերը
ամրացնում են քամու շերտերը:
Այս ձմեռային օրվա ծեր գորշ ձին
դոփում է իր սմբակը
— լռությունն է խրխնջում:

Ինչի՞ եմ ես սպասում:

Գիշերը մեխվել է իմ մատներին:
Միայնակ մի ձայն
իր նետերն է արձակում մթության մեջ,
— ես քայլում եմ անդունդի եզրով:

Եվ հետո
(այժմ ես գիտեմ՝ ինչի՛ եմ սպասում),
արշալույսը հոսում է ցած,
— ես հանում եմ կողպեքը ու բացում եմ փողոցը:

Երկինքը մեղմ ընկնում է մրգի նման:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ

Friday, July 10, 2009

Kostan Zaryan: MOONLIGHT

The footsteps of the crystal moon
Press down upon these
Myriads of glittering insects.
An harpsichord pinches up the air
And the royal highways of the sea
Card their soft gold.

Let us take the road
for nowhere,
Where the dream rattles like a banjo
At the foot of forbidden hopes,
Where desire has woven its winter shirt
And the voiceless silver birds are singing.

This is a journey to a land
where cliffs and hills of the mind
Have missed their dates,
Where heart listens to dry rustlings
Of a nocturnal secret,
Where a ship of light
Bears the lonely mast of a lost poem
To the shade of coming days.

Let us depart. A fleet of shining stars -
Ripe grain
Moved by the breeze -
Shake out its long, golden hair
and go whither?

Raise your cup;
Let imagination
Pour in it the green wine of the sea.
Here, in the moon, your heart begins
To be
The riding mirage on a great horse of silver.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.

ԼՈՒՍՆԱԼՈՒՅՍ

Բյուրեղյա լուսնի ոտնահետքերը
ճամփա են բացում
այս փայլող միջատների բազմության միջով:
Մի կլավիկորդ սեղմում է օդը,
— ծովի արքայական մայրուղիները
սփռում են իրենց փափուկ ոսկին:

Արի բռնենք
ճամփան, որ տանում է ոչ մի տեղ,
որտեղ երազը թնդում է բանջոյի պես՝
արգելված հույսերի փեշերին,
որտեղ ցանկությունը հյուսել է իր ձմեռային հագուստը,
— որտեղ արծաթե անձայն հավքերն են երգում:

Սա ուղ—որություն է մի երկիր,
որտեղ մտքի ժայռերը — բլուրները
կորցրել են իրենց թվականները,
որտեղ սիրտն ունկնդրում է
գիշերային գաղտնիքի չոր շրշյունները,
որտեղ լույսի նավը
կրում է կորած բանաստեղծության մենավոր կայմը
դեպի գալիք օրերի ստվերը:

Արի մեկնենք: Փայլող աստղերի տորմիղը
(հասուն հասկ,
որին տարուբերում է զեփյուռը)
թափահարում է իր երկար, ոսկե մազերը
— յո՞ երթա:

Բարձրացրո՛ւ գավաթդ:
Թող եր—ակայությունը
լցնի նրա մեջ ծովի կանաչ գինին:
Այստեղ, լուսնի մեջ, քո սիրտն սկսում է
դառնալ
մի ձիավարող միրաժ՝
արծաթի հրաշալի մի նժույգ հեծած:

Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ




CLAIR DE LUNE

La lune avance
Cristalline
Sur ce tapis de vers luisants
Un clavecin tinte dans l’air
Et la mer
Diffuse l’or
De ses haut chemins royaux

Prenons la route de nulle part
Là où le rêve, tel un banjo,
Tremble devant les espoirs fous
Là où l’attrait s’est tissé
Sa chemise pour l’hiver
Où, les oiseaux argentés
Chantent, sans voix.

C’est un voyage vers une terre
Où les falaises et les coteaux
De la raison
Ne se rencontrent jamais
Où le cœur suit le froissement
Cassant des secrets nocturnes
Où un vaisseau de lumière,
Afin d'éclairer le destin,

Porte le mât solitaire
D’un poème qui s’est perdu

Partons – Une flotte d'étoiles lumineuses –
Grain mûr touché par la brise –
Secoue – et pour aller où? - sa longue chevelure d’or.

Lève ton verre
Laisse que l’imaginaire
Y fasse couler le vin
Vert
De la mer
Ici, ton cœur,
Avec la lune,
Devient un songe sur le dos
D’un grand cheval argenté.


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller

Wednesday, July 08, 2009

Kostan Zaryan: LEAF

Someone brought me
from nearby woods
a simple leaf.
It looks like a piece of bronze drawn from the fire.
Like something delicate
washed by the rustling breath of autumn,
like the burning feather of a royal bird.
I take it in my hand, turn and admire it
as a precious token;
and at the tips of my moved fingers
all the woods complain and moan.

With the autumn that passed, shivering,
another season was torn from our heart and lost;
a lit hope,
a wordless tale of our life,
a golden song whose voices were dispersed.

I approach the fireplace
and stretch my fingers, chilled from autumn's death,
out towards the flame.

The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ՏԵՐԵՎ

Մեկը
կողքի անտառից
ինձ բերել է
մի սովորական տեր—:
Այն նման է բրոնզի կտորի՝
նկարված կրակից:
Նման մի նուրբ բանի,
որին լվացել է աշնան խշխշացող շունչը՝
նման հազարան հավքի բոցկլտուն փետուրի:

Ես ձեռքս առա, շրջեցի — հիացա նրանով,
ինչպես մի թանկարժեք հիշատակով,
— իմ հուզված մատների ծայրերին
ողջ անտառը գանգատվեց ու լացեց:

Անցնող դողացող աշնան հետ
մեկ այլ եղանակ է պոկվել մեր սրտից — կորել,
մի փոքր վառ հույս,
մեր կյանքի մի անբառ պատում,
ոսկե մի երգ, որի ձայները ցրիվ են եկել:

Ես մոտենում եմ կրակատեղին
— դեպի բոցն եմ պարզում
մատներս՝ սառած աշնան մահից:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ





FEUILLE

Quelqu’un m’a donné une feuille
rapportée des bois voisins

Une simple feuille

On dirait une chose en bronze
à peine retirée du feu,
un quelconque objet fragile
que l’automne aurait lavé
de son haleine frissonnante

On dirait que c’est la plume
en feu d’un oiseau royal

je la retourne entre mes mains
je l'admire comme on ferait
d’ une offrande rarissime

Au bout de mes doigts émus
ce que j'entends sont tous les bois
qui se plaignent et gémissent

L’automne est parti, tout tremblant,
et c’est une autre saison
qu'on a arrachée à nos coeurs
puis perdue

Un espoir qu’on alluma

L’histoire muette de nos vies

Un chant doré dont les voix
furent dispersées

Je m’approche de la cheminée
et vers sa flamme,
tends mes doigts transis de froid
par le trépas de l’automne

Traduction de l'anglais par Sylvie M. Miller

Monday, July 06, 2009

Kostan Zaryan: Love in Venice

(I)

It is because autumn
gently elbowed up the sky
that the air has lit the hives of its bees,
and that the leaf falls,
rocked by death to the sound of the moon.

Somewhere the sea murmure among trees.
Soul seeks for itself
in this rumbling, golden coffin.
Soul tells to itself
a definite, red secret of bloom.

Where shall I lay my head?
The hour has burst its sheeps’ eyes;
darkness rustles;
the star mirrors itself in the Infinite.

Exile holds my hands.
My heart wounds me: my heart wounds me, along the shore,
and night, drop by drop,
pours out a chant of presentiment -
drop by drop;
pours,
as into the hollow palm of a beggar
the new-minted coins of an awkward angel.

And yet,
because autumn
gently elbowed up the sky -
the inebriate soul lifts up its secret,
definite and red as a desire
smoking as its roots,
while my head bends its fever
towards you,
touched and entangled by my love.

(II)
I came alone to open your door
and there, on the sofa
where still yesterday your fever
was burning upon my lips,
I bent my head near your presence,
immaterial and sweet.

Thus, my brow penetrates eternity.
Around a brown flower, oh, best beloved,
the silence closes its lips and gets inebriated;
the gleaming sheaves in oblique forms
like candles standing at a shrine.

Everything is spiral:
tomorrow's dawn heaps up in its throat the song,
so that sky may whisper its blue,
so that soul,
on the trapeze of a miraculous circus,
may rock with movement of its swelling ardour.

When in a moment I will go away,
your trembling shade will come to prowl
around my passing
and the silence will keep a white message.

Closed blinds, open souls;
in this incandescent hour,
my heart falls to the bottom of its mystery;
my steps totter
and the key trembles in my hand,
like a burning coal.

When, in a moment, I will go away,
your panting shade will slowly take the key
in order that the sky murmur its blue
and my hands remain warm and pure.


The typescripts of these poems are held at UCLA's Miscellaneous Manuscripts, Collection 100, Dept. of Special Collections, Young Research Library. Many thanks to Vartan Matiossian and his SAS article published in volume 14, 2005, which mention the poems and to Artsvi Bakhchinyan for his translations.


ԿՈՍՏԱՆ ԶԱՐՅԱՆ

ՍԵՐԸ ՎԵՆԵՏԻԿՈՒՄ

Ա.

Քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
օդը լուսավորել է մեղվափեթակները
— տեր—ը ցած է ընկնում`
օրորվելով մահվան կողմից լուսնի հնչյունին:


Ինչ-որ տեղ ծովը մրմնջում է ծառերի մեջ:
Հոգին իրեն է փնտրում
այս դղրդացող ոսկե դագաղի մեջ:
Հոգին իրեն պատմում է
ծաղկումի որոշակի, կարմիր գաղտնիքը:

Ես ո՞ւր դնեմ գլուխս:
Ժամը պայթեցրել է իր ոչխարի աչքերը:
Մթությունը սոսափում է,
աստղն արտացոլվում է Անհունի մեջ:

Աքսորը բռնում է ձեռքերս:
Սիրտս խոցում է ինձ, սիրտս խոցում է ինձ ծովեզերքով մեկ,
— գիշերը՝ կաթիլ առ կաթիլ
դուրս է թափում նախազգացումի երգը
կաթիլ առ կաթիլ,
դուրս է թափում,
ինչպես անճարակ հրեշտակի ձեռքից նոր հատված դրամներն են
ընկնում մուրացկանի դատարկ ափի մեջ:

Եվ տակավին,
քանի որ աշունը
մեղմորեն ճամփա է բացել երկնքում,
արբեցած հոգին բարձրացնում է իր գաղտնիքը,
որոշակի — կարմիր՝ որպես մի ցանկություն,
ծխալով, ինչպես իր արմատները,
մինչ իմ գլուխը հակում է իր տենդը
դեպի քեզ՝
զգացված — շփոթված իմ սիրուց…

Բ.

Ես եկա միայնակ՝ բացելու քո դուռը,
— այնտեղ, բազմոցի վրա,
ուր դեռ երեկ քո տենդը
վառվում էր շուրթերիս վրա,
ես գլուխս հակեցի հանդեպ քո ներկայության՝
աննյութեղեն — քաղցր:

Եվ արդ, ճակատս թափանցեց
հավերժության մեջ:
Սրճագույն ծաղկի շուրջը, ահ, ամենասիրելիդ իմ,
լռությունը փակում է իր շուրթերն ու արբենում,
փայլփլուն խրձեր՝ իրենց գաղտնի ձ—երի մեջ,
որ նման են մոմերի՝ շիրիմին դրված:

Ամեն ինչ գալարուն է.
վաղվա ար—ածագը կուտակում է երգն իր կոկորդի մեջ,
որպեսզի երկինքը կարողանա շշնջալ իր կապույտը,
որպեսզի հոգին,
կախարդական կրկեսի մարզաձողի վրա
կարողանա շարժումով ճոճել իր աճող եռանդը:

Երբ մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո դողացող ստվերը կգա կսողոսկի
իմ հետքի շուրջը
— լռությունը կպահի մի ճերմակ ուղերձ:

Փակված փեղկեր, բաց հոգիներ,
այս բոցե ժամի մեջ,
սիրտս ընկնում է հատակն իր իսկ խորհրդի,
քայլերս երերում են
— բանալին դողդողում է ձեռքիս մեջ
այրվող ածուխի նման:

Երբ, մի րոպեով ես կգնամ հեռու,
քո հ—ացող ստվերը դանդաղ կվերցնի բանալին,
ընդունված կարգով, որպեսզի երկինքը մրմնջա իր կապույտը
— ձեռքերս մնան տաք — մաքուր:


Անգլերենից թարգմանեց
ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԸ



Kostan Zaryan : AMOUR A VENISE

Parce que l’épaule de l’automne
A découvert un peu de ciel
L’air a enflammé ses ruches
Pleines d’abeilles
Et la feuille tombe en son trépas
Balancée dans un bruit de lune
Quelque part la mer chuchote
Dans les arbres
L’âme
Se cherche
En ce cercueil d’or frissonnant,
L’âme
Se confie une évidence:
Le secret rouge des floraisons

Où aller poser ma tête ?
L’heure a son regard d’agneau
L’ombre frémit
L’astre
Se double à l’ infini

L’exil m’ayant pris par les mains
Mon cœur m’entraîne
Sur la berge
Et la nuit verse
Goutte à goutte un chant devin - en goutte à goutte ;
Verse
Comme dans la main
Démesurée d’un mendiant
Les monnaies fraîchement frappées
De quelqu’ange maladroit

Et cependant
Parce que l’automne
A découvert un peu de ciel
L’âme soulève
Enivrée,
L’évidence rouge de son secret :
Désir brûlant,

Déraciné

Cependant qu’enfiévrée, ma tête
Emue et envahie d'amour,
Penche vers toi

Seul
je suis venu chez toi
Et sur ce lit où hier
Déjà
Ta fièvre consumait mes lèvres
Je me suis plié vers toi
Présence douce
Impondérable

Ainsi
Sur une corolle brune, O ma précieuse bien aimée,
J’entre dans l’éternité
Muettes, les lèvres du silence
Qui s’enivre

Obliques
Les gerbes de lumières
Cierges dressées d'un sanctuaire.

Tout est spirale
L'aube déjà
A composé en son gosier
Le chant pour que demain le ciel
Souffle son bleu.

Pour que lancée sur le trapèze
D'un cirque miraculeux
L'âme amplifie son ardeur

Quand
Tout à l'heure, je m'en irai
Ton ombre viendra frissonnante
Sur mes traces
Le silence
Un message blanc

Volets clos, âmes aimables
En cette heure incandescente
Mon cœur pénètre son mystère
Mon pas titube et la clef tremble
Tison ardent dans ma main

Quand
Tout à l'heure je m'en irai
Ton ombre viendra essoufflée
Prendre la clef de mes mains

Pour que le ciel souffle son bleu
Et que mes mains demeurent chaudes
Et pures


texte original de Kostan Zaryan
traduit par Sylvie Miller