Showing posts with label Bedros Tourian. Show all posts
Showing posts with label Bedros Tourian. Show all posts

Monday, July 18, 2016

Պետրոս Դուրեան։ Հայուհին

       Աշնան մէջ էր, երեկոյ մը 
Վերադարձիս յԻւսկիւտար, 
Օդը պարզ էր, հողմը մեղմիկ, 
Ծովուն ջուրերն ալ հանդարտիկ: 

       Շոգենաւին սարաւանդը 
Նըստած անկիւն մ՚առանձնակի՝ 
Ուշադրութեամբ ես նոյն օրուան 
Լըրագիրները կարդայի: 

       Մէկ մ՚ալ յանկարծ սանդուխէն 
Վեր ելնելու ոտնաձայն մը 
Շըփոթեց զիս եւ աչերս 
Դարձուցի դէպ յայն կողմը: 

       Հայուհի մ՚էր վեր ելնողն, 
Բարձրահասակ եւ գեղադէմ. 
Անցաւ մօտէս նէ սիգաճեմ, 
Նստաւ անկիւն մ՚ինձ դէմ առ դէմ: 

       Ո՜հ, կարծես թէ նէ երկնային 
Զըւարթուն մ՚էր վար իջած՝ 
Լոյս սփռելու, սէր բուրելու, 
Խըռովելու սրտերն այրած: 

       Այլ չըգիտեմ թէ ինչո՞ւ 
Կրկին աչերըս յառած՝ 
Իմ թերթիկիս վըրայ միշտ՝ 
Սիրտս էր ամբողջ խըռոված: 

       Մինչեւ մէկ մ՚ալ նաւաստին 
Խռպոտ ձայնով մը գալով մօտ, 
Ըսաւ. «Հասանք յԻւսկիւտար, 
Ալ ի՞նչ նստեր ես դու հոդ»: 

       Վեր վերցուցի աչերըս, 
Ոչ ոք տեսի մէջ նաւին. 
Մինակ էինք երկուքնիս, 

Մէկ մ՚ես, մէկ մ՚ալ … նաւաստին: 


Bedros Tourian: The Armenian woman

It was an autumn evening
As I returned to Uskudar
The air was clear, 
the wind was gentle,
The sea waters too were calm.

Sitting alone in a corner 
of the Steamship’s bow 
I read the daily papers 
with attention.

Suddenly footsteps 
going up the stairs 
caught my attention
and I turned my eyes 
towards them. 

It was an Armenian woman heading up, 
tall and handsome who 
assuredly walked by
and sat facing me 

Oh, it was as if an angel had 
descended from heaven 
to shed light, to spread love, 
To stir the hearts of the troubled. 

But I do not know why 
My heart already disturbed 
I kept my eyes fixed 
on my paper. 

Until the sailor announced 
with a loud voice, 
"We have reached Uskudar. 
Why are you sitting here?" 


I lifted up my eyes, 
and saw no one else on the ship.
We two were alone.
Me, and him, the sailor. 


Translated by Lola Koundakjian

Friday, January 31, 2014

Literary Quote for January 2014

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ 
(1851-1872) 

«Նա է մեր նոր քնարերգութեան առաջին մեծը եւ միշտ էլ կը մնայ վերջինի կողքին, որովհետեւ նա չի հնանում, ինչպէս չեն հնանում ժպիտն ու հառաչը, ծիծաղն ու հեծկլտոցը...Լինելով մեր նորերի մէջ առաջին մեծը, միշտ էլ նա կը կանգնի վերջինի կողքին»: 

Պարոյր Սեւակ 

Thursday, January 02, 2014

Պետրոս Դուրեան։ Հեծեծմունք


Ի գերեզմանն ամենասիրվելոյ Վարդան Լութֆեանի 

Ո՜հ, երկնքի ժապավէններ՝
Ճառագայթնե՜ր՝ միացուցած
Էին սրտերը մեր միմեանց՝
Մեր սրտերը սիրանուէր:

Նոքա միմյանցս համար քանի՜
Էին անհուն բաց մատեաններ,
Հո՛ն ամէն բառ խորքը մը ունէր
Իր ներքևը սիրոյ, ցաւի:

Ո՜հ, կը յիշե՞ս, Չամլըճայի
Սարը նստած լուռ մխայինք,
Ուր շուք տային մեզի նոճիք՝
Սև հովանոցք վշտահարի:

Ստամպոլի կապոյտ գոտւոյն՝
Վոսփորի ծուփը դիտեինք,
Ուսկից և մերթ զանամպ երկինք…
Ո՛, ախորժնե՜ր լուռ մեր հոգւոյն:

Չէինք խօսեր. խօսքն մեր հոգւոց
Անհունութիւնը կը պղծեր,
Մենք՝ զերթ երկու տժգոյն բոցեր՝
Իրարու մեջ կ՚այրէինք սոսկ:

Մեր հոգիքը նոճիներու
Թուխ թիթեռներ էին տրտում,
Սև ծծէինք սո՜ւգ անհատնում,
Նայէինք միշտ երկրէս հեռու:

Անյուսութի՜ւն, գերեզմանի
Այդ սև կաթը շա՛տ ըմպեցինք,
Քեզ յափրացուց այդ ըմպելիք,
Եղար երկնից տժգոյն որդի։

Քու դալուկըդ զիս ցաւցուց շա՜տ,
Եւ նայուածքդ վերջին նուաղ՝
Զոր ուղղեցիր ինծի, աւա՜ղ,
Բևեռացուց յիս յիշատակդ։

Երջանի՞կ ես հոդ, թէ՞ թշոաառ,
Զուարթնոյ թևով լո՛ւր մ՚ինձ ղրկէ,
Ա՜հ, այս աշխարհն միշտ տաղտո՜ւկ է…
Ցաւերու մեծ մայր մ՚է աշխարհ։

Ա՜հ, եթէ հոդ ծառի մը շուք
Կայ և նորա քով մէկ վտակ,
Եթէ կայ հոդ սէր անապա՛կ,
Կան ազատ օդ, ազատութիւնք,.

Ա՜հ, կը թոթուեմ ես այս աղտոտ
Ձորձն հոգւոյս՝ կեանքս՝ մինչ իսկ այսօր,
Հող կը հագնիմ, հո՜ղ սըգաւոր…
Ա՛հ, ուզածներս, Վա՛րդան, կա՞ն հոդ…։

Tuesday, January 25, 2011

Պետրոս Դուրեան։ Ինծի կ՛ըսեն

Ինծի կ՛ըսեն.-«Ինչո՞ւ լուռ ես»- 
- Ո՜հ, միթէ բառ կամ խօսք ունի՞ 
Արշալոյսը, որ կը բռնկի, 
Զի անհուն է այն ալ ինձ պէս:


Ինծի կ՛ըսեն.- «Միշտ տխուր ես»։
- Ի՞նչպէս չըլլամ. մէկիկ-մէկիկ 
Թօթափեցան գլխուս աստղիկք... 
Արշալոյս մը չանցաւ սրտէս:


Ինծի կ՛ըսեն.- «Կրակոտ չես, 
Լըճակի մը պէս ես մեռած, 
Դալկահար՝ դէմքդ ու հայեցուած»։ 
- Ո՜հ, յատակն են իմ փըրփուրներս:


Ես ինձ կ՛ըսեմ.-«Ժամդ է հասեր.
Քու երկրորդ սև մօրդ գընա՛ գոգ, 
Գերեզմա՛ն, հոն գտնես դու գոգ, 
Վարդեր, թրթռում, թռիչ ու աստղեր...»:

Wednesday, February 24, 2010

Պետրոս Դուրեան։ Իմ ցաւը

Սուրբ տենչերով լոկ ծարաւած՝
Ցամաք գտնել աղբերքն յամայր,
Ցամքիլ ծաղիկ հասակի մէջ,
Ո՜հ, չէ՛այնչափ ցաւ ինձ համար։

Ջերմ համբոյրով մը դեռ չայրած
Սա ցուրտ ճակատըս դալկահար
Հանգչեցունել հողէ բարձին,
Ո՜հ, չէ՛ այնչափ ցաւ ինձ համար։

Դեռ չգըրկած էակ փունջ մը
Ժպտէ, գեղէ, հուրէ շաղեալ՝
Գրկել սա ցուրտ հողակոյտը,
Ո՜հ, չէ՛ այնչափ ցաւ ինձ համար։

Քաղցր երազով մ’յըղի մրափ մը
Չանդորրած գլուխս մըրկահար՝
Ննջել հողէ վերմակի տակ,
Ո՜հ, չէ այնչափ ցաւ ինձ համար։

Հագնիլ հիւղին մուր-անունը,
Ծըծել նորա մըրուր-օդն յար,
Միշտ ցաւիլը միանգամայն,
Ո՚հ, չէ անչափ ցաւ ինձ համար:

Հէգ մարդկութեան մէկ ոստը գօս՝
Հայրենիք մը ունիմ թըշուառ.
Չօգնած անոր՝ մեռնիլ աննշան,
Ո՜հ, ա՛յս է սոսկ ցաւ ինձ համար:

Thursday, June 26, 2008

Պետրոս Դուրեան: ՍԻՐԵԼ

Բոյլ մը նայուածք, փունջ մը ժպիտ,
Քուրայ մը խօսք դիւթեց իմ սիրտ:

Ես ուզեցի լուռ մենանալ,
Սիրել փըթիթք՝ խորշեր թաւուտ,
Սիրել կայծերն երկնի կապոյտ,
Առտըւան շաղն, իրիկուան բալ,
Ճակատագրիս սեւ գիծ կարդալ,
Խոկալ, սուզիլ, զմայլիլ սուտ:

Ո ՜հ, խուրձ մը վարս, եդեմ մը շունչ,
Շրչազգեստ մը շրշեց իմ շուրչ:

Ես ուզեցի լոկ ու մինակ
Սրտակցիլ ջինջ վըտակին հետ,
Յիշատակի չունի նա հետ,
Սիրտ մ՚որոյ մինչ սուզիմ յատակ,
Գաղտնիք մ՚ ունի — այն՝ անթիւ վէտ:

Եթեր մը տրոբ սրտի լսեցի,
Հծծեց — «Կ՛ ուզե՞ս սիրտ, ե՛կ ինծի»:

Ես ուզեցի սիրել զեփիւռ
Որ երկնքէն թռչի բեկբեկ,
Նա չի՛ սիրեր խոցել երբեք,
Հոգի՛ մ՚որոյ գաղտնիքն է բոյր,
Գիտէ շոյել երազներ բիւր,
Երկնի բոյրն յուշ կ՛ածէ առ հէք:

Ո՜հ, փունչ մը բոց փըսփըսաց ինձ,
— «Կ՚ ուզե՞ս պաշտել հոգի մ՚անբիծ»:

Ես ուզեցի քընարով մի՝
Լոկ սիրել հոս, հոս դալկահար,
Պաշտել, գրկել միայն քընար,
Սիրող էակ ճանչել զանի,
Ըստ իմ քըմաց լարել աղի,
Եւ սրտակցիլ սիրողաբար:

Նէ մօտեցաւ յուշիկ՝ ըսաւ.
— «Քնարդ է ցուրտ սիրտ, եւ սէրդ՝ ցաւ»:

Թօթուեց թեւերն հոգիս մոլար,
Ճանչեց ըզնէ, գեղ ու կըրակ՝
Սիրտն անապակ ինչպէս վտակ,
Անմեղ՝ ինչպէս սիւք դալկահար,
Հաւատարիմ՝ ինչպէս քընար,
Հրաժեշտ տուաւ կեանքի մենակ:

Բոյլ մը նայուածք, փունջ մը ժըպիտ,
Քուրայ մը խօսք դիւթեց իմ սիրտ:

Saturday, May 24, 2008

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ: Լճակ

Click here to hear the audio segment The Lake read by Lola Koundakjian.


Ինչո՞ւ ապշած ես, լըճա՛կ,
Ու չեն խայտար քո ալեակք,
Միթէ հայլւոյդ մեջ անձկաւ
Գեղուհի՞ մը նայեցաւ:

Եւ կամ միթէ կը զմայլի՞ն
Ալեակքդ երկնի կապոյտին,
Եւ այն ամպոց լուսափթիթ,
Որք նըմանին փրփուրիդ:

Մելամաղձոտ լճակ իմ,
Քեզ հետ ըլլանք մըտերիմ,
Սիրեմ քեզի պէս ես ալ
Գրաւիլ, լըռել ու խոկալ:

Ո՛րքան ունիս դու ալի,
Ճակատս ա՛յնքան խոկ ունի.
Ո՛րքան ունիս դու փրփուր,
Սիրտս ա՛յնքան խոց ունի բիւր:

Այլ եթէ գոգդ ալ թափին
Բոյլքն աստեղաց երկընքին,
Նըմանիլ չե՛ս կրնար դուն
Հոգւոյս, որ է բո՜ց անհուն:

Հոդ աստղերը չե՛ն մեռնիր,
Ծաղիկներն հոդ չե'ն թոռմիր,
Ամպերը չե՛ն թըրջեր հոդ,
Երբ խաղաղ էք դու և օդ:

Լճակ, դու ես թագուհիս,
Զի թ'հովէ մ'ալ խորշոմիս,
Դարձեալ խորքիդ մեջ խըռով
Զիս կը պահես դողդղալով:

Շատերը զիս մերժեցին,
«Քընար մ'ունի սոսկ», ըսին.
Մին` «Դողդոջ է, գոյն չունի» -
Միւսն ալ ըսաւ. - «Կը մեռնի՛»:

Ոչ ոք ըսաւ. - «Հէ՛ք տըղայ,
Արդեօք ինչո՞ւ կը մըխայ,
Թերևս ըլլայ գեղանի,
Թէ որ սիրեմ, չըմեռնի»:

Ոչ ոք ըսաւ` - «Սա տըղին
Պատռենք սիրտը տըրտմագին,
Նայինք ինչե՛ր գրուած կան...»
- Հոն հրդեհ կայ, ո՛չ մատեան:

Հոն կայ մոխի՜ր... յիշատա՜կ...
Ալեակքդ յուզուին թող, լըճա՛կ,
Զի քու խորքիդ մեջ անձկաւ,
Յուսահատ մը նայեցաւ...


ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ (1851- 1871)

Bedros Tourian's repose at Constantinople Cemetary, courtesy of Oltaci family

"The Lake" is a most loved poem from the modern literary "renaissance" period of Armenian literature.





Thursday, February 21, 2008

Պետրոս Դուրեան։ Զղջում

(Օր մը վերջը)

Երեկ երբ պաղ քրտանց մեջ
Սև մըրափ մը կ՚առնէի,
Եւ թօշնած զոյգ մը վարդեր
Այտերուս վրայ կ՚այրէին,
Անշուշտ ճակտիս վրայ մահու
Դալկութիւն մը կը պըլպըլար,
Եւ մահու թռիչք մ՚ունէի,
Լըսեցի մօրս հեծեծում…
Բացի աչերս խոնջած,
Մօրըս արտօսրն տեսի՜…
Ո՜հ, ճշմարիտ գորովի
Մարգարիտներ լոյծ ու կեղծ…։
Մայրըս անհուն ցավ մ՚ուներ,
Այն սև ցավը ե՜ս էի…
Ա՜հ, գըլուխըս փոթորկեց…
Այս սև հեղեղն տըվի դուրս…
Ո՜հ, ներէ՛ ինձ, Աստուած իմ,
Մօրըս արտօսրը տեսի…։


Պետրոս Դուրեան
1871

Tuesday, February 19, 2008

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ։ ՏՐՏՈՒՆՋՔ

Է՜հ, մնաք բարով, Աստւած եւ արեւ,
Որ կը պլպլաք իմ հոգւոյս վերեւ...
Աստղ մ’ալ ես կե՛րթամ յաւելուլ երկնից,
Աստղերն ի՞նչ են որ, եթէ ո՛չ անբիծ
Եւ թշւառ հոգւոց անէծք ողբագին,
Որք թռին այրել ճակատն երկնքին.
Այլ այն Աստուծոյն՝ շանթերո՜ւ արմատ՝
Յաւելուն զէնքերն ու զարդերն հրատ...:
Այլ, ո՜հ, ի՞նչ կըսեմ... շանթահարէ զի՛ս,
Աստւա՜ծ, խոկն հսկայ, փշրէ հիւլէիս,
Որ ժպրհի ձգտիլ, սուզիլ խորն երկնի,
Ելնել աստղերու սանդուղքն ահալի...:
Ողջո՜յն քեզ, Աստւած, դողդոջ էակին,
Շողին, փթիթին, ալւոյն ու վանկին,
Դու որ ճակտիս վարդն եւ բոցն աչերուս
Խլեցիր թրթռումս շրթանց, թռիչն հոգւոյս,
Ամպ տւիր աչացս, հեւք տւիր սրտիս,
Ըսիր մահւան դուռն ինձ պիտի ժպտիս,
Անշուշտ, ինձ կեանք մը պահած ես ետքի,
Կեանք մ’անհուն շողի, բոյրի, աղօթքի.
Իսկ թէ կորնչի պիտի իմ հուսկ շունչ
Հոս մառախուղի մէջ համր անշշունջ,
Այժմէն թո՛ղ որ շանթ մ՚ըլլամ դալկահար,
Պլլւիմ անւանդ մռնչեմ անդադար,
Թող անէծք մ՚ըլլամ քու կողդ խրիմ,
Թող յորջորջեմ քեզ «Աստւած ոխերիմ,
Ո՜հ, կը դողդոջեմ, տժգոյն եմ, տժգո՜յն,
Փրփրի ներսս դժոխքի մ՚հանգոյն...:
Հառաչ մ՚եմ հեծող նոճերու մէջ սեւ,
Թափելու մօտ չոր աշնան մէկ տերեւ...:
Ո՜հ, կայծ տւէ՛ք ինձ, կայծ տւէ՛ք, ապրի՜մ...
Ի՜նչ, երազէ վերջ գրկել ցուրտ շիրի՜մ...
Այս ճակատագիրն ի՜նչ սեւ է, Աստւա՛ծ,
Արդեօք դամբանի մրուրո՞վ է գծւած...:
Ո՜հ, տւէ՛ք հոգւոյս կրակի մի կաթիլ,
Սիրել կուզեմ դեռ ւ’ապրիլ ու ապրիլ.
Երկնքի աստղե՛ր, հոգւոյս մէջ ընկէ՛ք,
Կայծ տւէ՛ք, կեա՛նք ձեր սիրահարին հէք:
արունն ո՛չ մէկ վարդ ճակտիս դալկահար՝
Ո՛չ երկնի շողերն ժպիտ մ’ինձ չե՛ն տար:
իշերն միշտ դագաղս, աստղերը՝ ջահեր,
Լուսինն յար կուլայ, խուզարկէ վհեր:
Կըլլան մարդիկ, որ լացող մը չունին,
Անոր համար Նա դրաւ այդ լուսին.
Եւ մահամերձն ալ կուզէ երկու բան,
Նախ՝ կեա՜նքը, վերջը՝ լացող մ՚իր վրան:
Իզո՜ւր գրեցին աստղերն ինծի «սէ՜ր»,
Եւ իզո՜ւր ուսոյց բուլբուլն ինձ «սիրել»,
Իզո՜ւր սիւքեր «սէ՜ր» ինձ ներշնչեցին,
Եւ զիս նորատի ցուցուց ջինջ ալին,
Իզո՜ւր թաւուտքներ լռեցին իմ շուրջ,
աղտնապահ տերեւք չառին երբե՜ք շունչ,
Որ չխռովին երազքս վսեմ,
Թոյլ տւին, որ միշտ զնէ երազեմ,
Եւ իզո՛ւր ծաղկունք, փթիթնե՜ր գարնան,
Միշտ խնկարկեցին խոկմանցս խորան...
Ո՜հ, նոքա ամենքը զիս ծաղրեր են...
Աստուծոյ ծաղրն է աշխարհ ալ արդէն...:

ՊԵՏՐՈՍ ԴՈՒՐԵԱՆ 1871

Sunday, January 20, 2008

Պետրոս Դուրեան։ ԻՄ ՄԱՀԸ

Եթէ տժգոյն մահու հրեշտակ
Անհուն ժպտով մ՛իջնէ իմ դէմ…
Շոգիանան ցաւքս ու հոգիս,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ սընարըս իմ տիպար
Մոմ մը վըտիտ ու մահադէմ
Ո՜հ, նըշուլէ ցուրտ ճառագայթ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ ճակտովս արտօսրազօծ
Զիս պատանի մէջ ցուրտ զերթ վէմ
Փաթթեն դընեն սեւ դագաղը,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ հընչէ տխուր կոչնակ,
Թրթռուն ծիղաղն մահու դժխեմ,
Դագաղս առնէ իր յամր քայլ,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթէ մարդիկն այն մահերգակ,
Որք սեւ ունին եւ խոժոր դէմ՝
Համասըփռեն խունկ ու աղօթք,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Եթ’ յարդարեն իմ հողակոյտ,
Եւ հեծեծմամբ ու սըգալէն
Իմ սիրելիքը բաժնըւին,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ:

Իսկ աննըշան եթէ մնայ
Երկրի մէկ խորշն հողակոյտն իմ,
Եւ յիշատակս ալ թառամի,
Ա՜հ, ա՛յն ատեն ես կը մեռնիմ։

Պետրոս Դուրեան, 1871