Thursday, December 31, 2009

Շնորհաւոր Նոր Տարի Bonne Année Happy New Year



Best wishes from the Armenian Poetry Project, New York City.


Lola Koundakjian
curator and producer

Quote for the month of December: EDMOND YERVANT AZADIAN

Բանաստեղծը, եւ՝ առ հասարակ արուեստագէտը, այն մարդն է որ մեզ կը ծանօթացնէ մեզի՛.


Երուանդ Ազատեան

Sunday, December 27, 2009

Nora Nadjarian: Mother Tongue



Click here for the Youtube.com clip read by Finnegan Flawnt .

Which language do you dream in,
swear in, cry in, asked the questionnaire.
How many languages do you swim in,
drown in, breathe in, mime in?

Do you know how many tongues have adopted
your voice? And when at night you stare
at dark walls and one pair of lips
comes closer, whispering in perfect German

Ich bin deine Mutter -

Or the night shadows enlarge into a Fritz Lang
open scream and Muttersprache appears
on the silent movie screen, then:
what do you reply? In which language,

and how clearly, do you say: my mother tongue
is somewhere in the recesses of my mind.
I am not an orphan. I have a mother.
She put me to bed one night

and went away. The film we made
together has long been silent. But I still
hear her voice in the keyhole of my heart.

© Nora Nadjarian 2003

Thursday, December 24, 2009

Leonardo Alishan: Christmas Eve, 1988

Angels sleep on a stack of gambling debts
gathering dust and interest.
The ivy loses five leaves every day.
I helplessly count
the last sleeping pills
on my unfamiliar fingers.
The Christmas tree is a village maid
all made up for her wedding night.
The fireplace is a big, black yawn.
Yellow leaves should not be left
among the green.
(Why does Granny's ghost
sleep under my son's bed?) . . .
The big win, the sure bet
never was and never came.
I kissed the bottle goodbye
but the apricots never kissed me back.
A cigarette butt burns my nostrils
but I am too tired
to put it out.
My guardian angels sleep
with their broken wings
on my soft stack of gambling debts.
In the mirror I see
God's corpse burning in the acid seas.
The tired ivy hangs her bare arms languidly.
(I'm too tired to bend,
raise the blankets from my son's bed,
and play peek-a-boo
with Granny's ugly ghost.) . . .
It [is] . . . frustrating
. . . counting sleeping pills
and having extra fingers left.
In the end, the old fireplace
will have the ultimate pleasure
of belching smoke
after making a meal of the Christmas tree.
(Merry Christmas Granny and good night.)

Sunday, December 20, 2009

Gregory Djanikian: When I first saw snow

Click here to hear the audio clip When I first saw snow read by Gregory Djanikian.

Tarrytown, N.Y.


Bing Crosby was singing "White Christmas"
on the radio, we were staying at my aunt's house
waiting for papers, my father was looking for a job.
We had trimmed the tree the night before,
sap had run on my fingers and for the first time
I was smelling pine wherever I went.
Anais, my cousin, was upstairs in her room
listening to Danny and the Juniors.
Haigo was playing Monopoly with Lucy, his sister,
Buzzy, the boy next door, had eyes for her
and there was a rattle of dice, a shuffling
of Boardwalk, Park Place, Marvin Gardens.
There were red bows on the Christmas tree.
It had snowed all night.
My boot buckles were clinking like small bells
as I thumped to the door and out
onto the grey planks of the porch dusted with snow.
The world was immaculate, new,
even the trees had changed color,
and when I touched the snow on the railing
I didn't know what I had touched, ice or fire.
I heard, "I'm dreaming. . ."
I heard, "At the hop, hop, hop. . . oh, baby."
I heard "B & O" and the train in my imagination
was whistling through the great plains.
And I was stepping off,
I was falling deeply into America.

Saturday, December 19, 2009

Գէորգ Գալայճեան: Ա՜ Ա՜՜ Ա՜՜՜

  
Առաւօտեան արեւը ողողած էր պայծառ՛ կապոյտ
Երկինքը՝ գործի մղող ջերմութեամբ:

Մինչ սիրտդ, վիրաւոր թռչունի մը արիւնոտ
Կուրծքին պէս կը բաբախէ յուսահատ:

Ի՞նչ է այս ցաւը, որ դուն քեզի կու տաս
Սիրոյ խաբկանք մը ունենալու համար,

Որո՞ւն համար կը բաբախէ վիրաւոր թռչնակին
Կեանքի համար կռուոծ սիրտը՝

Մինչ փետուրներուն վրայ իր արիւնը կը լերդանայ
Ապրելու, սիրելու, սիրուելու կարօտով:

Այս վէրքով չէ՞ որ մարդիկ հաւատք կը կերտեն,
Իրենց ներաշխարհը յուսադրելու համար,

Ու փարթամ տաճարներ կը կառուցեն աղօթելու,
Սփոփուելու, սորվելու և հաւատալու.

Հաւատալու բանի մը, որ պէտք է գոյութիւն
Ունենար կարծեցեալ ճշմարտութեան մէջ,

Ու պահ մը, գոյութիւն ունէր կարծես, իրականէն
Աւելի ճիշդ յատկութեամբ մը կախարդական:

Տեսիլքի մը մէջ անբացատրելի, անվերապրելի,
Անյիշելի, միայն արիւնով զգալի:

Բայց ներկային մէջ այսօր, իրական և ճշգրիտ
Ի՞նչպէս կարելի է զգալ, կամ յիշել:

Ի՞նչպէս կարելի է ճեղքել արեւուն գործի մղող
Ջերմութեան ճառագայթները իրատես,

Երբ մանաւանդ շողերուն մէջ արեւուն
Որոշապէս տաք ու յստակ,

Վիրաւոր սրտերու արեան կաթիլներ կը լերդանան
Սրճագոյն ցոլացումով մը աղտոտ,

Գոցռկարմիր վիշտով մը խորունկ, որուն նողկանքը
Ճանճահրապոյր հրաւէր կը ճաճանչէ:

Ելի՛ր եւ նոր առաւօտ մը տիմագրաւէ այս կսկիծով:

Քալէ՛, եւ նոր աչքեր փնտռէ այս սին ցոլքերով:

Աշխատէ՛, եւ նոր կեանք կերտէ այս արեան շաղախով:

Բայց դուն կրնաս, եթէ կը հաւատաս հզօր, հնաբոյր
Աստուածներուն Խալտեան:

Friday, December 18, 2009

Բիւզանդ Թօփալեան: Երկիրներ

Հոս՝ արեւի ոսկեզօծումն անարատ
Կը պարուրէ, լուռ կ՛այրէ քարերն հսկայ ճակատին
Միջնաբերդին Հալէպի։

Գետնարած միջոցէն վեր՝ լայնօրէն
Այրող բոցեր հեռաւոր,
Ու անդրադարձ ճառագայթ՝
Հոգիներուն մեր կը բանան յաւերժակա՛ն կեանք մը խոր։

Մտի՛ր ու լուռ՝
Հսկայական կամարէն այս դռներուն
Աստղն ուղեղիդ բարձրացո՛ւր
Բարձունքներուն առասպելին մարդկութեան…։

Ճամբաներէն բազմաճիւղ
Դարերն այստեղ կ՛ամփոփեն անապատներ ու լեռներ
Մարդկային շունչ հեւացող, բազմութիւններ անկայան։
Ճամբաներէն բազմագոյն
Կեանքի նորոգ տարածութիւն մը հիմա
Կ՛անցնի ինչպէս հազարամեակ մ՛երկարող։

Հացարամեայ տարածութիւն մը անծանօթ
Կը հեղեղէ որմափակերն այսօր ալ
Ու կիսափուլ խոռոջներէն աչքեր խոր
Կը հսկեն դեռ աղեղն իրենց պրկելով…։

Հողմեր անսանձ ու վայրի, լարերու վրայ տարածուն,
Անապատի ծովերէն կը յարուցեն ալիքներ
Ու ղօղանջներ յարըմթաց…

Անապատի ծո՛վն ահա… ու տարիներն ահաւոր,
Անհետացած ըստուերնե՜րն մարդկային գորշ ձեւերու…
Մարդկային գորշ ձեւերու փոթորկավար անցքը դեռ…
Քաղաքն ահա, խուլ ու խոր…
Հարթաքանդակ ապառաժ, ու փոշիի, արեւի բարկ շփոթումն…




…Խելապըտոյտ բարձրութեան հազիւ աչքերդ հետեւին
Կու գան յանկարծ տեսիլներ, արծուաթեւի շառաչիւն
Ու դիւթախաղ անհունի բիբերուդ մէջ թրթըռալ…

Ու փշրըւած ճակատէն դիտարանին երկնալսաց
Ճառագայթներ կ՛իյնան վար ու միավանկ հնչիւններ…

Ու միայնակ՝ միջոցին մէջ ես հիմա
Հանդիսատես՝ ունկնդիր տիեզերքի ձայներուն
Մինչ ձեռքերուս կը թափին դարերու շունչն ու փոշին
Կամարներէն կենդանի,
Ուր օձադրոշմ քանդակներ արաբական տառերու
Կը փաթթըւին համբոյրով՝ բերդաբընակ օձերուն,
Ուր՝ մութ բառեր կը ստանան կենդանութիւն
Կը դողան՝ իմաստալից ու խրթին լրութեամբ,
Ու քարերէն արձանագիր, անկիւններէն փոշեպատ
Դեռ կը շարժին էջ առ էջ դիմաստուերներ յաղթական։


Հազարամեայ միջոցներ բախեցան այս դռներու
Դըղըրդացող զանգուածին,
Ու ոտքիդ տակ դողացող այս քարերը ապրեցան
Անյիշատակ դարերու գեղեցկութիւն որ սարսափ…
Եփրատի ձայնը երբեմն ու փրփուրներն հեւացող
Նժոյգներուն քաջատրոփ,
Ու կիլիկեան իշխարններու սլացումն
Ու Հեթումի ձայնը դեռ…

Լսե՛նք այստեղ, ծանրանիստ մուրճերն հիմա կը դարբնեն
Պատմութեան էջ, արիւնի հէքեաթ, քանդակ առ քանդակ…
Ու տակաւին խելայեղ՝ արեւահար ռազմիկներ
Կուրզերն իրենց կը շարժեն դարերուն դէմ յաւիտեան…

«Արեւագալ»

1932


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Ա. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 11, Փարիզ 1939.

Thursday, December 17, 2009

Ռաֆֆի Սէթեան։ [Առանձին պառկիլը]

Առանձին պառկիլը
այնքան անհաճոյ չէ
որքան առանձին ճաշելը։


Libreville: 21-XI-1973)

Cahier noir by Ralph Setian, The Corybantic Press, Pasadena, 1975. Reprinted by permission of the author.

Wednesday, December 16, 2009

Marjorie Deiter Keyishian: Traders

Women weeded, they hoed. Sweat, the river that ran
between their breasts, poisoned their milk. Such hot sun—
such long days—making room for rye in stony
fields. Their infants left behind perished,
though their grandmothers softened the flat
cakes of rye they warmed for supper with water.

The lovely Maritza’s husband was shot down
for his watch by a friend who called for him
at midday—and, ever after, the family waited,
paying for news of him. She had five small
mouths open round her table. In spring,
she climbed the hard hills to sparse Turkish
villages to bring candy, to bring thread. Once
a Singer sewing machine went over
the pebbled roads. The donkey groaned. She,
alone, loaded that donkey and went herself
two times each year, to the Turkish village
to bring bright threads; tawny, raspberry,
and blue. Bent over looms they set up themselves,
villages of young women wove themselves
into fantastic beasts and birds, gardens
that keep alive their hungry children
no one but they are left to feed.

Tuesday, December 15, 2009

Գէորգ Կառվարենց։ Սոնատ

Գիշերն -- ածո՜ւ աստղածիր --
Կը բուրէ ծով ու ծոթրին.
Հովերուն հետ եւ լուսնին՝
Ո՜վ իմ հոգիս, քաղցրացի՜ր…

Փոսուռաներ՝ վիրապէ
Վիրապ արե՜ւ կը ցաթեն.-
Կ՛անցնի տեսիլ մը դաշտէն.-
Ո՜վ իմ հոգիս, տառապէ՜…։

Հոն ուր կանթեղն աղօ՜տ է,
Կուլայ տաւիղ մ՛ոսկելար.
Գրկած իղձերդ ոգեվար՝
Ո՜վ իմ հոգիս, աղօթէ՜…։

Կոպերուս վրայ կապտածիր
Կը թառի թե՛ւն անդորրին.
Մինչ երազներ կը թորին՝
Ո՜վ իմ հոգիս, քընացի՜ր…։

«Գերեզմանի Ծաղիկներ»


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Ա. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 11, Փարիզ 1939.

Monday, December 14, 2009

Marjorie Deiter Keyishian: We Didn’t Know

That our stone houses, our high raftered roofs,
were tents—shredding as we feasted and sang,
snug within, though wind keen (though wind break sleep
with those hollow sounds the ear shapes, those words
the ear invents), that hooting wind—great train—
rounding square corners of our houses, eating
them away. Where villages climbed a hill
are paths and a crumbling wall. Under earth
are shards of pots that flushed us rosy red:
steaming stews we spooned out, quarrelling all
the while. Portions were measured, you see,
and rugs (the moths ate) to be divided.

A morning like any other: rounded up,
flushed like hunted birds, we took what we ate—
nothing else. We ate the village.

In five days it was gone. The old died first.
Then the young cried in the night for food, but
there was none. Next day, they, too, were gone
away. Look! I’ve drawn those streets. These boxes
were fine timbered houses. This one was ours.
Where we live now is warmer and stronger.

Sunday, December 13, 2009

Արմէն Սեւան։ Քմայք…

Մանուկ մը կայ հոգիիս մէջ որ կ՛երգէ,
Կը ծիծաղի, մերթ կը ժպտի ու կուլայ.
Ու տարէց մը՝ որ սառնասիրտ կը հեգնէ
Ճիգն՝ ի խնդիր իմաստի մը որ չիկայ…։

Իրարու պիրկ, ցուրտ գաղտնիքին հանդիման,
Կը պաղատի հոգիս, տրտո՜ւմ արցունքով.
Մինչ նորէն ա՛ն որ կուռքի մը նըման,
Կ՛արհամարէ, անտրտունջ ու անվրդով։

Տըղա՛յ մըն է հոգիս ու ծեր մը դժնէ.
Երբ կը ցնծայ մին՝ միւսը կը խոկայ.
Երկբայանքի գիշերներէն լուռ կ՛իջնէ
Այսօ՛ր նորէն բո՛ւ մը սրտի՛ս, սիրո՛յս վրայ։


Արմէն Սեւան (1892-)


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Ա. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 11, Փարիզ 1939.

Saturday, December 12, 2009

Թորոս Ազատեան։ Մահաշուք Կղզին

ՄԵԾԱՐԵՆՑԻ յիշատակին

Բայց ո՞ր ուղին էր արդեօք, ուրկէ անցար հէ՛ք քերթող,
Վերջին անգամ, յուսաբեկ, դէպի հիւղակըդ անշուք.
Ո՞ր նոճին էր ըզգայուն, որուն մարմինն ինկաւ դող՝
Քու հեւքըդ երբ տըւաւ իր սաղարթներուն սըրսըփուք։

Բայց ո՞ր տեսիլն էր արդեօք-ծովո՞ւն, կապոյտ եթերի՞ն
Թէ խարակէն փըշրուած նաւակի մը ուրուային -
Զոր ակնարկըդ ընդունեց վերջին անգամ, հըծծելով
Հըրաժեշտի մեղեդին՝ անանձնական բարբառով։

Աչքերդ թաց, կ՛որոնեմ հիւղն այն տխուր, թաքթաքուր,
Ուր ոսկի սիւնը փըլաւ իր տաղանդին արքենի,
Ուր զենիթէն մայր ինկաւ յանկարծ արեւը երկնի…

Ու չե՛մ գտներ։ Կը թըւի գերեզմաննոց մը թափուր
Դալարածուփ այս կղզին, ուր բերնին մէջ հովերուն
Կ՛եղերերգեն անընդմէջ յուշեր, վիշտեր անանուն…։

1936


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Բ. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 12, Փարիզ 1941



ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Բ. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 12, Փարիզ 1941

Friday, December 11, 2009

Marjorie Deiter Keyishian: Sweets

In spring his mother strapped a store of candy
to the donkey’s back. They walked the hills.
Those stone roads took them to village after
village of Turkish young, shouting for barley
sugar. Louder than a cornering wind,
those children surrounded their fathers. How
they implored, mouths wet already with sweet
toffee they wanted so loud valleys ring.
Even now; the wind wants sugar candy.

That young boy who scaled (leading the beast or
following after) those lava hills knew
climbing was easy. What the others—
the children of that village never knew—
was that he did not eat candy. That sweet
taste, he bartered away so his people
ate bulghar and rice all the cold winter long.

His dying father refused fresh yogurt,
told him: “You live to feed others! Eat this.”

Thursday, December 10, 2009

Ոստանիկ: Ելքը

Չկա՛յ ոչինչ օտար
Աշխարհում այս հին,
Ո՜ւր ել լինես, պայծառ,
Ժպտա՛ ամէնքին.-

Ուղիներում անծիր,
Սրտաբա՛ց, հրկէզ,
Հանդիպողին գրկի՛ր
Հարազատի պէս։

Եւ ուր մի հո՛ւր շողայ,
Մօտիկ՝ թէ հեռուն,
Կարծիր քո լո՛յսն է դա,
Դո՜ւ ես վառել կեանքում.

Պալատներում՝ թէ մի
Խրճիթում աժան,
Մէ՜կ է, ժպտա, անցի՛,
ԱՆՑՈ՛ՐԴ բարեկամ…


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Ա. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 11, Փարիզ 1939.

Wednesday, December 09, 2009

Թորոս Ազատեան։ Լռող Դաշնակին

Ըստեղներուդ տակ, լուռ, կը քընանան
Խորհուրդներ, իղձեր, երգեր դիւթական,
Ներշնչումով լի, կարգի կը սպասեն
Հոգիներ վըսեմ…։ Լըռութեան խորէն

Ի՜նչ փոթորիկներ, ի՜նչ վառ երազներ,
Ի՜նչ ցանկութիւններ ու վիշտեր անհուն,
Երաժշտութեան մէջ հիւծող կեանքերու
Ցօ՛ղը կ՛աղերսեն, ցօղը կենսաբեր…։

Կ՛ուզես որ ըստէպ մատներ ըզգայուն
Ըստեղներէդ դուրս լուս-աշխարհ բերեն
Յոյզեր անկորուստ, անոնց կըրակէն
Վառեն հոգիներ, կե՛անք տան սըրտերուն…։

Սիրահար մ՛ինչպէս, կարօտն ունիս միշտ
Գըգւոտ մատներուն քնքուշ հըպումին,
Նոր ապրումներուն տենչով մոլեգին՝
Վանելու քեզմէ տառապանքն ու վիշտ…։

1934

ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Բ. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 12, Փարիզ 1941

Tuesday, December 08, 2009

ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑԻՆ «ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ» հատորի հրատարակութիւն


Կազմակերպութեամբ Թէքէեան Մշակութային Միութեան Լոս Անճելըսի Մասնաճիւղի
Գործակցութեամբ Կլենտէյլի Հանրային Գրադարանի

ՄԵԾԱՐԱՆՔԻ ԵՐԵԿՈՅ նուիրուած
ՅԱԿՈԲ ԿԱՐԱՊԵՆՑԻՆ «ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ» հատորի հրատարակութեան առիթով

Ելույթ կ'ունենան՝
ԱՐԱ ՂԱԶԱՐԵԱՆՑ - Հատորի խմբագիր
ԱՆԱՀԻՏ ԱՐԱՄՈՒՆԻ ՔԷՇԻՇԵԱՆ
ՓՐՈՖ. ՕՇԻՆ ՔԷՇԻՇԵԱՆ
ԲԱՐՍԵՂ ԳԱՐԹԱԼԵԱՆ - Հանդիսավար

ՈՒՐԲԱԹ, 11 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, 2009 - ԺԱՄԸ 8:00
ԿԼԵՆՏԷՅԼԻ ՀԱՆՐԱՅԻՆ ԳՐԱԴԱՐԱՆ
222 E. Harvard Ave., Glendale, CA

Validated Parking at Marketplace Parking Structure at Harvard & Maryland
Մուտքը ազատ եւ հիւրասիրութիւն

Monday, December 07, 2009

Փանոս Ճերանեան։ Օրագիր

Այս առաւօտ
աղաւնիները
առօրեայ իրենց թառերուն վրայ
չյայտնուեցան։
Հեռաւոր կտուրներէ բարձրացող
ոլոր-մոլոր ծուխին նման,
բան մըն ալ իմ ներաշխարհէս կը բարձրանայ
միանալու համար ամպերու կարաւանին։
Թեւաւոր մը,
մառախուղէ մառախուղ կը շտապէ
պայծառ օրերու իր յուշերուն մէջ
անհետանալու…
շուրջս,
ամէն բան
դէպի ներս սեւեռող
հայեացք մը կը մատնէ,
յայտնելու համար, թէ,
մշուշի մէջ կանգնած այդ ծառը
կը պատկանի նաեւ մշուշին…

2009 Մոնթրեալ

Ազդակ Պարբերաթերթ, 2009 թիւ 10

Sunday, December 06, 2009

Արսէն Աճէմեան։ Լօռային

Click here for the audio clip To Lora read by Lola Koundakjian.


Խնձորն ես կարմիր պսակւած հարսին.
Մրմունջն ես գետին դաշտին մէջ նարօտ.
Երգն ես կաքւուկի նոր վերադարձին
Կեանքին պէս աղուոր հարսնուկն ես տարփոտ։

Իմ մօրըս թրծած անօթն ես հիրիկ
Որուն մէջ ծըլուն մեղրն է քաղցրանոյշ.
Գիւղի աղջըկան դու սէրն ես բաղձիկ,
Գետափին կանգնած ծաղիկն ես քնքոյշ։

Հազար կոյսերուն մէջ բացուած մինակ
Պարզութեան մէջ մեծ արեւն ես այգուն,
Այտերդ անոր բոցերն են արձակ
Շրթներդ ալ անոր համբոյրն է ոսկուն…

Ու բոյրն ես Լօռա, բո՜յրը մեղրածոր
Ճերմակ տընակիս պարտէզին սիրուն,
Գարնան պէս չքնաղ ու կարմրած բոլոր
Ծաղիկն ես հպարտ աղբերանց արուն…


ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Բ. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 12, Փարիզ 1941

Saturday, December 05, 2009

SOFIA KONTOGEORGE KOSTOS: WITNESS©

Like a ghost, his silhouette hovers
tall through the street shadows of Smyrna––
until all that will be left
will be traces of its skeletal remains.
The beloved Doktor’s vision is blurred by tears
and the smothering smoke.
He’s overcome by the stench of burning flesh,
the moans of the dying, the piercing screams,
and the destruction surrounding him!
Aghast he gazes down at his empty hands
that until these days healed the sick
and held the newly born.
Now, his fingers tremble.











Picture of Smyrna, 1922, source unknown.







Not to be obvious,
he exits his home wearing his fez
and summons his courage
needing to understand the
encircling devastation:
Elisa his wife; their children,
Hatcher, Sirarpi, Krikor,
Hovhannes, Vartouhi––
their youngest is one;
Araxi their housekeeper,
and their neighbors.

Night after night,
from the end of August through September,
he ventures into the side streets,
secretively scrawling
into his journal:

Wednesday, the 13th
I see a Turk, he thinks I am one of them,
he says to me,
“We did what was due; you turn back.”

The Turk, who assumed an active role
he advises me not to advance,
but to turn back. I answer, “Very well”
with the attitude of someone who understands
the situation. I stop for a moment to distance
myself from the Turk–– to avoid conversation.


At last, the Doktor finds escape from this hell.
Except for his smoke scarred journal,
nothing remains of his worldly goods.
As he embarks on the rescue ship
to unknown safe Greek shores,
he holds his wife, his five children,
and their housekeeper
with all his might, and hides his journal,
the lone witness to all he has seen
deep within his double vest.

Fifty miles far from the billowing black clouds over Smyrna––
in his home town of Akhisar,
Christians ––- ten from his and his wife’s family,
all were massacred!
Men, women, children;
butchered, hanged, machine gunned,
––the young pretty ones violated,
then dragged away to harems, and the young males
forced into slave labor battalions— were never seen again!
Their fatal mistake was to believe the empty promises of peace,
made by those who swore on the Koran.

––SOFIA KONTOGEORGE KOSTOS

WITNESS was inspired by Dr. Garabed Hatcherian’s journal. An Armenian Doctor - Garabed Hatcherian: My Smyrna Ordeal of 1922 Edited by his granddaughter, Dora Sakayan, Ph.D. Montreal: Arod Books, 1997. Translated into 9 languages––including Turkish. The Turkish publication was banned in Turkey; its publisher and translator have been repeatedly summoned to court and relentlessly fined.
Garabed Hatcherian, M.D. (1876-1952) held the position of general surgeon and gynecologist at The Armenian Saint Gregory’s National Hospital in Smyrna. (SKK)

Friday, December 04, 2009

ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ


ԲԱԳԻՆ գրական հանդէսի կազմակերպութեամբ`

ԸՆԹԵՐՑՄԱՆ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

Բանաստեղծ Սարգիս Կիրակոսեան կը ներկայացնէ ֆրանսահայ արձակագիր Մովսէս Պչաքճեանի «Անցողիկը եւ Անժամանցելին» երկհատոր վէպը։

Ներկաները կը կատարեն ընթերցումներ՝ նշեալ վէպէն։
Տեղի պիտի ունենայ Չորեքշաբթի, 9 Դեկտեմբեր 2009, երեկոյեան ժամը 7ին, ԲԱԳԻՆի խմբագրատան մէջ, Շաղզոյեան կեդրոն, 2րդ յարկ, Պէյրութ։

ՀՐԱՒԷՐ

Ralph Setian: [Rising like a spastic somnambulist]

Rising like a spastic somnambulist
I somehow manage to slip off
my underpants in the darkness,
tossing them into the corner...
And when I wake up in the morning
I am surprised and chargrined
to find a swarm of avid ants
voraciously lapping up
the still-moist, sticky semen.

Libreville: 18-IX-1973

Cahier noir by Ralph Setian, The Corybantic Press, Pasadena, 1975. Reprinted by permission of the author.

Thursday, December 03, 2009

Սագօ Արեան: Անձրեւ Նոյեմբերի

Տանջուած անձրեւ Նոյեմբերի,
Ե՞րբ պիտի սրբես վէրքի թաղանթի վրայ գոյացած արցունքը եւ վերադառձնես զիս դէպ իմ ճանապարհ
Անձրեւ բարի ու ռիթմիկ, ինկող անձրեւ նման տերեւի Թաւալքին որ կը հպուի Նախնեաց հողին...
Զի արմենիան հող Ա
....
Ես չեմ կարող
...
Ես չեմ կարող հետ այսու լռութեամբ նայիլ ու խածնել Վէրքին ցաւը...
Աղ Ու կերկեր...
Սրբոց խորանին ու մուշկ ինչպէս,
Ցաւերէն յառնող մարմինն իմ ահա,
Ո՜հ անձրեւին վերջին հեռացողները
Եւ դռան թակուիլը ուշ լռութեան մէջ...
Բոլոր ընկերներս շարուած
Ու ես կանգնած, հաղորդութեան մասնիկ տալու
Ես անաղօթքս ու անսուրբս
Մարմնէս կ՚աճին թեւեր ու կը սրբեն դռան ճակատը.
Կը սրբեն զիս
Հոկտեմբերի դժգոհ սուլոցներէն ...
Անձրեւին հետ հաշուի նստելու եւ մաքրուելու ...Անձրեւին հետ
Կտոր մը սեւ հաց,
Շիշ մը գինի,
Հին բանաստեղծներուն վէրքին համար,
Իբրեւ մասունք եւ մատեան աղօթքի.
Սա հեթանոս պահերուն,
Իբրեւ վերադարձ մեծ ճանապարհներէն ...
Ամբողջ գոյութեան մը շաղկապը ուղեղիս Մասնատու’ին մէջ
Ու ՃԻՆՅԸՍ մկնիկին աչքերուն շըխկոչը...
Հէ՜յ գիտի ֆէսպուքեան ընկերութիւն
Դեռ չտեսանք կենացը
Դեռ չտեսանք մերկութիւնը գինիի տակառներուն վրայէն քալող Էգերուն
Բայց կիսաքանդ դէմքեր ու կարմիր մորուքներ ֆըըշշշշշշշշշշշշդ սանկ օդանաւի պէս կը սուրան
Վահան թամարեանի խենթութիւնը ուր մնաց
Ուր մնաց կիրակնօրեայ աղօթքը իմ հեթանոս Եղբայր
Ու հարք մեծաց մեղաւորաց,
Ուր մնաց գրաբարեայ կարկանդակը
Ուր մնացին սաղմոսներուն մարմնէն հոսող խունկը
Շատ է այս վերադարձը ինծի,
Թանկ է այս վերադարձը ինծի,
Վերադարձ գրաբարեայ մանկութեան,
Ուր պուրճ համուտի սրտէն ծորող
Մեր պատմութիւնները աղօտ, կը մտաբերեմ մայթին մերկացած խոնաւասէրներուն հետ ...
Թագաւոր ու մանուկ, որ ձեռաց խաչով կը մկրտես առնո պապաճանեանի երկարող քիթէն դուրս վազող խազը մեղաւոր ...
Ու տաքդեղ Կապոյտ քսուկ որ կը ‘արուիս ուսերուս մարելու համար հայ—թուրքական թուրք—հայկական ինչ որ անօրինակ վկայութիւն մը, որուն դեռ վարժ չէ մարմինս....
Ի՞նչպէս մարել արցունքին հրդեհը
Ու լուսոյ մելանով գրել պատերուն վրայ,
Առանց լուսանկարներու
Առանց ֆոթոշո’ի գիւտերուն, առանց ոչինչի...
Գիտեմ, մեր մէջ կը բնակին հին ցաւոտ կայաններ ...
Որ գիտեն պոռալ...
Երբ նոյեմբերի անձրեւէն ուրախացած երկիրը տաք կը խլրտայ մեր ոտքերուն տակ։
Ու խխունջի ‘ոխարէն արցունքէ մորուքաւորներ,
Լուսէ վերարկուներ հագած կուգան ճամբան եզերելու ...
Արթուն պոեզիայի պահն է ասիկա...
Արթուն ու վէրքին դէմ դնող հասարակաց կարմիր գիծին երկարութեամբ...
Ռեհի գիծին երկարութեամբ...
Երբ արեւածագին բոլոր շնչաւորները կը նային դէպի վեր..
Կը նային դէպի խորունկը..
Կը նային հողի խորունկներուն մէջ թաղուած յիշողութեան կարասներուն ...
Հոն է,
Այն է պահը մեծ երանութեան,
Անձրեւէն ետք, սորվիլ ու մաքրել հոգին հողէ կտաւներով ...
Որ քնանաս երկ՜՜ար հողը գրկելու ...
Բոլոր երակները կը ցցուին դէպի վեր ...
Եւ կը խայտայ երկիրը գրկելու մեզ
Ու առաջին շողքերը արեւու։
Այս ամէնը կարիք չկայ լուսանկարներու...
Աշխարհը պիտի ծիծաղի ցաւին համար...
Պիտի խնդայ ցաւին համար.
Պատճառը մենք ենք...
Վեր առէք ձեր ձեռքերը...
Ու մատները բլթակներուն...
Ահա սպիտակ ձիաւորը կ՚անցնի
Ու Հոկտեմբերի արցունքը կը քարանայ
յանժամ ...
Դադրեցուցէ՛ք աղօթքը .
Մինչեւ երբ պիտի չհաւատանք մեր երակին։
Աղօթքի դարերը պրծան,
Աշխարհ մէջքով տուած կը սուրայ
Իսկ մենք դեռ նոյեմբերի անձրեւներուն տակ Խխունջ կը հաւաքենք.
Կը սպասենք որ մաքրուի մեր հոգին..
Բայց ի՞նչէն մաքրել զայն։
Մեր գիրն է ատիկա
Ճակտի գիր,
Մեծ մօրս ճակտին խորշոմած ու սուրբ,
Անզուսպ
Իմ հայհոյանքներուս դիմաց ու կողքէս քալող իբրեւ պահապան...
Իբրեւ պահապան։
Մեր գիրն է ատիկա
Ճակտի գիր։
...Մտէք ներս Նոյեմբերի անձրեւէն,
Մտէք ներս։


Սագօ Արեան

Wednesday, December 02, 2009

Գէորգ Կառվարենց։ Գարնան Առաւօտ

Փըշատիներ, նուշիներ
Շաղ ու շափրա՜կ են ձիւներ՝
Մարմանդներուն վըրայ զով…
Եւ ակաղձուն, ակաղձուն

Գարնան հըզօ՛ր աւիշով՝
Այգին շաքլե՜ր է այգուն…
Շաղով շողուն՝ կը հեւան
Այգն ու այգին հոտեւան՝

Նոր կութքերու երազով…
Ու կաքաւուն, նորածին
Ուլեր ծաղի՜կ կ՛արածին
Մարմանդներուն վըրայ զով…։

* * *

Ամէն թերթի ունկն ի վար՝
Օղեր ցօղէ թրթռավար…

Ուռիներու շըւաքին՝
Գուռերուն հե՛ծքը մեկին…

* * *

Օ՜ թիթեռներն ոսկեման
Եթերին մէջ ցանուցիր.
Ու երգը, ե՜րգն անսահման
Ծիծառներուն ժիրաժիր…։

Կը պսպըղայ -- կարկեհա՛ն՝
Շուրջը զմրուխտն ու սափիր --
Հիւղիս կատա՛րը կարմիր՝
Արտեւանին վրայ բլրան…։

* * *

Շոճիներու շուքին -- հո՜վ
Ու լըճակներ ըստուերի…
Հեռո՜ւն -- կածան մը գինով՝
Որ սարն ի վեր կը ծիւրի…

Այստեղ նարկիս, հոն նարդոս,
Հոգիս այստեղ, հոգիս հոն …
-- Երանութի՜ւն յորդահոս՝
Հորիզոնէ հորիզոն…։

1921, «Տաւիղ Եւոլեան»

ԱՐԴԻ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ (Ժողովածու), Ա. Հատոր, Արտասահմանի Գրողներ, ՀԱՅ ԳՐԱԳԷՏՆԵՐՈՒ ԲԱՐԵԿԱՄՆԵՐ Մատենաշար 11, Փարիզ 1939.

Tuesday, December 01, 2009

140th anniversary of the birth of Hovhannes Toumanyan


The New York Hamazkayin Literary Club Presents

An evening dedicated
to the 140th anniversary of Hovhannes Toumanyan

Lecturer: Liza Yessaian

Performances from the poet's work will be presented during the program

The evening will also be a remembrance of the 6th anniversary of the passing of H.E. Archbishop Mesrob Ashjian (Former prelate of the Easter United States and Canada)

Date:12/4/2009
Place: Armenian Center
69-23 47th Avenue
Woodside, NY 11377


Admission fee: 5.00
Refreshments will be served